Dodatek 1. Czasowniki

Czasowniki wyrażają czynności, funkcjonowanie, czy stan: to think, to work, czy to be. Mają po temu cztery Aspekty, the Simple, the Progressive, the Perfect, oraz the Perfect Progressive.

Z wyjątkiem Modalnych, czasowniki angielskie mają trzy formy.

PIERWSZA	DRUGA	TRZECIA
write	wrote	written

Gramatyki różnią się w nazywaniu tych trzech form.

PIERWSZA	DRUGA	TRZECIA
Teraźniejsza	Przeszła	Dokonana
bezokolicznik	preterit	imiesłów

Sam bezokolicznik nie mówi, kiedy coś się dzieje. Nie mówi kto lub co działa, czy reaguje. Można powiedzieć, że bezokolicznik jest obiektywny bądź neutralny względem czasu i osoby.

Bezokolicznik może pomóc syntaktycznej ekspansji, pozwalając zostać w tym samym zakresie gramatycznego czasu. We frazie jak “I want to learn language”, zarówno chcenie jak jego obiekt, uczenie się języka, przynależą z gramatyczną TERAŹNIEJSZOŚCIĄ.

Słowniki podają bazowe formy czasowników. Proste “be” jest formą bazową czasownika “to be”. Możemy ją też znać jako bare infinitive. Prawie każdy zna słynne “To be or not to be”, w Hamlecie Williama Shakespeare’a.

Forma “to be” jest pełnym bezokolicznikiem samego czy podstawowego “be”.

Samego bezokolicznika używa się w powiedzeniach, jak
“Live and let live”.
Nie mówimy,
“Live and let *to live”.

Odmiany angielskiego różnią się co do bezokolicznika. Na przykład brytyjski czy irlandzki stosują czasownik “to help” głównie z bezokolicznikiem pełnym.

Amerykański raczej woli bezokolicznik podstawowy. Po amerykańsku częściej powiemy czy usłyszymy, “Help me do this”. W angielskim brytyjskim czy irlandzkim, formą tą pewnie byłoby “Help me to do this”. Forma amerykańska jest starsza niż obecne formy brytyjska i irlandzka.

Bezokolicznik ma formy Progressive, Perfect, oraz Perfect Progressive.
… to be working (the Progressive infinitive);
… to have worked (the Perfect infinitive);
… to have been working (the Perfect Progressive infinitive).

Pełny bezokolicznik możemy też nazwać the Simple infinitive:
… to work (the Simple infinitive).

Nazwa “preterit” pochodzi od łacińskiego “praeterire”, “przechodzić, mijać”. Imiesłów możemy mieć za dokonaną lub trzecią formę.
“He went home” (preterit);
“He has gone home” (the Perfect participle).

Niektóre gramatyki pozwolą, by mieć imiesłów Progressive ogółem za jedną z TERAŹNIEJSZYCH form imiesłowu. Jednakowoż widzimy tę formę w czasach Progressive, a te mogą być TERAŹNIEJSZE, zarówno jak PRZESZŁE bądź PRZYSZŁE.

… to be working (the Progressive infinitive);
I am working (the PRESENT Progressive);
I was working (the PAST Progressive);
I will be working (the FUTURE Progressive).

Nasza gramatyczna podróż może pozostać przy etykietach jak imiesłów dynamiczny czy Progressive, oraz imiesłów statywny bądź dokonany, Perfect.

Tworzymy imiesłów dynamiczny, dodając ING do bazowej formy czasownika. Nie wymawiamy [g] na końcu ING. Wymawiamy [Iŋ], cofając język jak dla [g], ale owego pisemnego g nie mówiąc.

Jeżeli nasz czasownik kończy się na ―o, końcówka przyjmie „cechę u” [υ]. Efekt może przypominać polskie Ł jak w łódce:
going [goυIŋ]

He is going home. [goυIŋ]

Imiesłowy Perfect zarówno jak Progressive mogą mieć jakości przysłówkowe bądź przymiotnikowe.
He has gone home ≈ He is gone home.
(“gone” jest PRZYMIOTNIKIEM.)

Driving home, he was singing ≈ He was driving home and singing.
(“Driving home” jest FRAZĄ PRZYSŁÓWKOWĄ.)

Opuszczamy ciche końcowe –e w imiesłowie dynamicznym, np.
relieve ― relievING.

Kiedy owo –e nie jest ciche, zachowujemy je, np. agree ― agreeING.

Kiedy forma bazowa kończy się na –ie, zmieniamy je w –y, np. lie ― lyING.

Końcowe –y się nie zmienia, np. fly ― flyING.

Podwajamy końcowy dźwięk niesamogłoskowy, kiedy jest przed nim tylko jeden samogłoskowy, a sylaba jest akcentowana, np.
prefer ― preferring.
Porównajym końcowe [l] w akcentowanym nukleusie końcowym, np.
control ― controlling.

Jest parę imiesłowów nieregularnych.

• czasowniki kończące się na –c, gdzie dodajemy –k przed ING, np. frolickING;
• czasownik to singe, gdzie zachowujemy końcowe –e i unikamy dwuznaczności, proszę porównać:
  to singe ― singeING, [sIndƷIŋ];
  to sing ― singING [sIŋgIŋ].

Wiele słowników i źródeł używa skryptu fonetycznego. Warto go znać, a my, bez nadmiaru szczegółów, możemy się go nauczyć grając w Dźwięczek.

Czasowniki mogą tworzyć rzeczowniki odsłowne. Zachowują się one jak rzeczowniki. Ich forma jest identyczna z dynamicznym imiesłowem.

to write ― writing

Proszę porównać,

He is writing. He has dreamed to be like today, to be writing in his own writer’s room. He has always thought it must have been his dictionary research to have worked for his written style. His writing has improved. He never wanted to be like his friend: to have been writing intuitively and to find out the result was a dictionary error.

Wystarczy, że wybierzemy ścieżkę w kolorze i porównamy formy słówek. Dalsza podróż ma większy obraz.

Czasowniki mogą być przechodnie (transitive) i nieprzechodnie (intransitive). Kiedy czasownik jest przechodni, ma dopełnienie. Dopełnienie to słówko lub słowa, które mówią do kogo lub czego forma czasownikowa się odnosi.

He has worked on it (transitive).

It works (intransitive).

Przy Aspekcie Simple, naszej zmiennej {ON}, mamy cechę (e)s dla 3 osoby liczby pojedynczej, czyli zaimków he, she, oraz it. Cechą tą jest samo –s, chyba że czasownik się kończy na –o. Na przykład, she reads, she does.

Czasowniki Modalne nie mają wszystkich trzech form. Są słówkami posiłkowymi: same, nie wyrażają czynności i potrzebują innego czasownika. Jeżeli powiemy samo I will bądź I can, musi być w kontekście inny czasownik który mówi czym jest to, co możemy bądź będziemy robić.

Nawet jeżeli wygląda na to, że słówko posiłkowe tworzy zdanie, kropka nie zaznacza całości struktury werbalnej.
He thought if he could learn a new language. He could.
Całością odniesienia werbalnego dla frazy “he could” jest sens “he could learn another language”.
Dalsza podróż mówi więcej.

Naturalnie, powiedzenie samego “I want” miałoby braki takie, jak samego “I can”. Jednakowoż, czasownik to want nie wymaga zawsze innego czasownika. Możemy powiedzieć,
“I want some peace and quiet for my language work”.
“Peace and quiet” stanowi frazę rzeczownikową, a czasownik to want wystarcza na strukturę czasownikową. Części 3 i 4 rozwijają temat części mowy i fraz.