ROZDZIAŁ 9. TREND W CENNYM CZASIE ROZPOZNAĆ

Czasowniki modalne nie relacjonują czasu rzeczywistego. Ich wydźwięk jest relatywny, w miarę jak mediują między gramatycznym Czasem i Aspektem. Nazwa „modalny” pochodzi od łacińskiego „modus”, oznaczającego także zakres lub miarę.

Przy początku językowej podróży, w ■→ROZDZIALE 2, przyjrzeliśmy się formie czasownikowej “will” w polach czasu. Gramatycznie nie należy ona jasno z TERAŹNIEJSZOŚCIĄ, PRZESZŁOŚCIĄ czy PRZYSZŁOŚCIĄ. To samo jest prawdą o wszystkich czasownikach modalnych.

Niektóre gramatyki będą mieć Modale za czasowniki defektywne. Różnią się od innych czasowników, regularnych czy nie. Porównajmy.

Formy Modalne mogą mieć więcej niż jedno odniesienie do czasu gramatycznego. Wyobraźmy sobie, mówię
You might read this all.
MIGHT to PRZESZŁA forma czasownika MAY, ale odnosi się do gramatycznej TERAŹNIEJSZOŚCI.

Wyobraźmy sobie, mówię
When I was a child, I might read the books in the home library.
MIGHT to PRZESZŁA forma czasownika MAY, i odnosi się do gramatycznej PRZESZŁOŚCI.

Czasowniki Modalne nie używają formy “will” dla swej gramatycznej PRZYSZŁOŚCI.
Nie mówimy *will may.

Czasowniki Modalne nie mają form bezokolicznikowych.
Nie mówimy *to may.

Czasowniki Modalne nie mają form imiesłowowych.
Nie mówimy *mayed or maying.

CZASOWNIK REGULARNY: TO TRAVEL BEZOKOLICZNIK: to travel
1SZA FORMA travel	2GA FORMA traveled	3CIA FORMA traveled
IMIESŁÓW DYNAMICZNY traveling		IMIESŁÓW STATYWNY traveled

CZASOWNIK NIEREGULARNY: TO WRITE BEZOKOLICZNIK: to write
1SZA FORMA write	2GA FORMA wrote	3CIA FORMA written
IMIESŁÓW DYNAMICZNY writing		IMIESŁÓW STATYWNY written

Czasowniki Modalne mają przeważnie dwie formy.

1SZA FORMA	2GA FORMA
may	might
can	could
shall	should
need	needed
must	(must)
will	would

Forma czasownikowa „to need” działać może jak regularna, w dzisiejszym amerykańskim; ma trzy formy, need, needed, needed. Forma „must” działa jako forma druga jedynie czasami; możemy do niej wrócić w dalszej podróży. Forma przymiotnikowa „willing” ma kształt za czasownikiem to will, uznanym za regularny, powstały od rzeczownika, will. ■→WIKTIONARY.

I could open any of the books indeed, but I soon realized I needed to learn more, to comprehend the word sense, which I was willing and curious to do. I thought I had to go to university.

Możemy Modale ułożyć w logiczne kategorie.
POTENTIALITY ‐ PROBABILITY
CONTINGENCY ‐ CERTAINTY

MOŻNOŚĆ
Nasza możność bądź zdolność to to, co jesteśmy faktycznie zdolni zrobić, bądź coś, co mamy realny prospekt stać się zdolni wykonać. Coś potencjalnego jest czymś, co faktycznie może zaistnieć.

PRAWDOPODOBIEŃSTWO
Przynależy głównie z odgadywaniem. Ludziom zdarza się je rozważać przy tworzeniu teorii. Możliwość to bliski synonim. W gramatyce możemy ją mieć za równoważną z prawdopodobieństwem.

Pomyślmy o Madame Règle. Ma ona możność jeść lancz w restauracji Latimera Sauf codziennie. On zawsze ma dla przyjaciół stolik, a ona ma dość pieniędzy.
Jednakowoż bywa, że jej praca z projektantami haute couture przetrzymuje ją przez czas posiłku. Jej przybycie na lancz jest możliwe, ale nie jest pewne.

PEWNOŚĆ
Wymaga zarówno możności jak możliwości. Pomyślmy o urodzinach pana Sauf. Pani Règle przyjdzie się z nim spotkać z pewnością.

KONIECZNOŚĆ
Niektóre książki będą mieć coś kontyngentnego za coś, co się zdarza raczej często, a niektóre powiedzą, że jest to rzadkie. Przewidywania takie opieramy raczej na występowaniu zjawisk.

Pani Règle ma tu swoje rozwiązanie. Słówka mają etymologie. Przymiotnik contingent pochodzi od łacińskich słówek „tangere, tangens”. Słówka te znaczyły „być stycznym”, „zależnym od”.

Pani Règle wierzy, iż konieczność wynika z zależności od spraw. Teorie deterministyczne mają większość wydarzeń za powiązane; my pozostańmy z myślą iż jakkolwiek przyczyna i skutek to może nieproste czynniki, nie zapraszamy konieczności w swe życie na częsty motyw.

Ogółem, konieczność potrzebuje możności, aby coś sie stało. Co jest pewne, musi być możliwe.

---

REKLAMA

Względem swego potencjału, mówimy przeważnie co jesteśmy zdolni zrobić. Swoje zdanie wyrażamy z czasownikami CAN lub MAY.

Zdolni czegoś dokonać jesteśmy tylko w możliwych okolicznościach, nawet jeśli nasze umiejętności są wyjątkowe. CAN oraz MAY są naszymi najważniejszymi słówkami także dla możliwości.

Konieczność może wymagać dostosowania się do okoliczności. Naszymi czasownikami Modalnymi na wyraz zakresu owego dostosowania to NEED, SHOULD, OUGHT TO, oraz HAVE TO.

Zawsze używamy OUGHT TO z bezokolicznikiem: “we ought to learn”, “we ought to work”.

Amerykański różni się od brytyjskiego bardzo, co do czasownika SHALL. W amerykańskim jest on od prognozy o możliwych okolicznościach:
The trial of all crimes, except in cases of impeachment, shall be by jury; and such trial shall be held in the State where the said crimes shall have been committed; but when not committed within any State, the trial shall be at such place or places as the Congress may by law have directed.

Cywika to nasza dalsza językowa nauka w gramatycznej podróży. Zapraszam do
■→NOTEK O KONSTYTUCJI USA:
Minęło około 230 lat od czasu napisania Konstytucji. O domu powiedzielibyśmy że zasługuje na remont. W tekście możemy zaktualizować językową formę, zwłaszcza gdy na horyzoncie jest gramatyka: Konstytucja to „bonanza na składni”, czyli wyjątkowo bogate źródło. Nie możemy tylko mieć form językowych wiekujących od setek lat, w nauce nowoczesnej gramatyki. ■→WIĘCEJ

Ażeby mówić o pewności co do własnego postrzegania i woli, mamy w amerykańskim czasowniki Modalne WILL oraz MUST; nie używamy czasownika SHALL dla przewidywań o dużej pewności.

Pomyślmy teraz o czasownikach Modalnych i czasie gramatycznym. Do tej pory nasze konteksty pozwalały aby drugie formy czasownika, jak COULD lub MIGHT, działały dla PRZESZŁEGO czasu gramatycznego.
Nie wystarczy jednak nadać czasownikowi Modalnemu formę drugą, by wskazać na gramatyczną PRZESZŁOŚĆ.

21. You MIGHT use the phone | You COULD use the phone;
(Niestanowcza sugestia bądź uprzejma oferta odnosi się tu do TERAŹNIEJSZOŚCI.)

Formy Modalne wpływają na językowy rejestr. Rejestr ów to style jakich używamy w mowie lub piśmie przy różnych okazjach. Prosto mówiąc, ma sporo wspólnego z dobrymi manierami.

CAN jest w swym rejestrze względem sugestii bardzo potoczne. Może być nawet nieuprzejme wobec kogoś, kto nie jest naszym znajomym.

Wyobraźmy sobie, pytamy,
22. CAN I open the window?
Odpowiedzią mogłoby być
22a. You certainly are capable of that,
but you are not allowed to.

CAN jest w dobrym stylu przy podawaniu informacji, mowie o ZDOLNOŚCI w okolicznościach obiektywnych.

23. Bald eagles CAN fly above clouds.

Mówilibyśmy pewnie o określonym miejscu czy czasie na Ziemi stwierdzając,
24. Bald eagles fly above clouds.

W amerykańskim zarówno jak brytyjskim, zapytania z formą pytajną przeczącą sugerują iż się spodziewamy zgody:

25. COULDN’T I use your car?
(I expect you are going to allow it.)

Najczęściej dokonuje się zapytań bez przeczenia:
26. COULD I use your car (please)?

Formy PRZESZŁE mogą zmieniać wyrażany stopień Modalności. Zaznaczmy go w sześciennych bloczkach. Po pieszej wędrówce, możemy sobie pomyśleć o górkach.

Formy Modalne wymagać będą od nas giętkości. Rozpocznijmy od prostych słów. Dla przykładu 27, nazwać by uchwyt ekspresem. Istnieją jednak na tym świecie przeróżne uchwyty. Jeden się przyda by otworzyć puszkę fasolki, a can, wędrując.

Czasowniki modalne nie są wyjątkiem, gdzie nam trzeba postrzegać formę językową w kontekście, dla skutecznej umiejętności.

Porównajmy czasowniki Modalne względem ich odpowiednio stopnia KONIECZNOŚCI lub PEWNOŚCI.

Formy Modalne HAVE TO oraz MUST różnią się sensem, a nie stopniem Modalności.

Potoczny amerykański ma frazy jak GOTTA TO, HAVE GOT TO, lub HAS GOT TO,
dla PEWNOŚCI zarówno jak KONIECZNOŚCI.

Zastosowania potoczne odstępują od standardu i przeważnie są w szkole zakazane. Możemy jednak potrzebować się z nimi nieco zaznajomić, by rozumieć codzienną mowę. Potocznie słówko „stuff” znaczyć może „gadkę”, „rzecz”.

34b. We HAVE TO / GOTTA learn to handle the Modal stuff.

Wiele z tego obrazka stanowi duże wyzwanie dla naszych ram czasu oraz strzałek: jak ich używać z czasownikami Modalnymi, jeżeli Modalne kształty, TERAŹNIEJSZE lub PRZESZŁE, okazują stopień modalności, a nie gramatyczny czas?

Czasowniki Modalne to czas w umyśle, czas jaki dajemy myśli. Ażeby sobie z tym czasem pojęciowym radzić, uczymy się myśleć o gramatycznym czasie docelowym niezależnie od kształtu słowa, oraz rozwijamy Modalne ramy czasu.

W obydwu tutaj przykładach rama Modalna jest otwarta. Nasze strzałki nadal wskazują docelowy czas gramatyczny.

Jaką moglibyśmy rozwinąć strategię dla zamykania ramy Modalnej? Możemy dokonać paru jeszcze obserwacji o pomocniczym HAVE, oraz nauczyć się używać struktur składniowych, zapraszam.
■→ROZDZIAŁ 9.1. MODALNA SKŁADNIA, GRAMATYCZNA TERAŹNIEJSZOŚĆ CZY PRZESZŁOŚĆ

■→Ten tekst jest też dostępny po angielsku.

---

REKLAMA

Internet Archive, repozytorium darmowych ilustracji i tekstów

■→Zapraszam do korzystania z materiałów na moim koncie←■
Plakaty są także do nabycia w internetowych sklepach.