Czy angielski jest w mowie czy w piśmie, kształty słówek be oraz have pojawiają się najczęściej. Jeśli połączymy widok z pól oraz rzeki czasu, zobaczymy dwa wzroce które książki do gramatyki nazywają the Progressive oraz the Perfect: nie zarzucamy szkolnej klasyki, dla gramatyki generatywnej; wyrabiamy sobie własne myślenie.
Zwrócić się tu możemy do bezokolicznika czy form bazowych, jak w ■podrozdziale 2.1, i ekstrahować dwa wzorce. Jeden używa słówka to be z cząstką ING. Drugi ma cząstkę 3RD z czasownikiem to have.
Bezokolicznik czy formy bazowe nie przynależą z żadnym konkretnie polem czasu: nie są PRESENT, PAST, czy FUTURE. Kiedy patrzymy na językowe wzorce bez uwagi na poszczególne pole czasu, gramatyki mówią iż obraz jaki mamy to Aspekt.
REKLAMA
Spring Flowing Colors
Słówko aspekt pochodzi od łaciny. Słówko aspectus oznaczało “spoglądanie, patrzenie na coś”, aspicere mówiło “patrzeć, mieć w polu widzenia”.
Nie ma “gramatyki obiektywnej, by decydowała jak my ludzie powinniśmy świat widzieć. Gramatyka tylko pomaga pomyśleć i się wyrazić. Aby powiedzieć jak postrzegamy ludzi, świat, wydarzenia, siebie, czy choćby i Wszechświat — łączymy Aspekt i gramatyczny czas.
Aspekt Progressive jest dla spraw w toku lub trakcie. Progres może być zmieniającym się stanem rzeczy czy aktywności. Może oznaczać polepszenie, ale nie zawsze ma taki sens.
Aspekt Perfect mówi iż pogląd jest do jakiegoś miejsca w czasie. Nazwa “perfect” pochodzi od łaciny. Nie ma w gramatyce nic wspólnego z uszczerbkiem, wadą, czy też ich nieobecnością. Mówi o skutkach do jakiego czasu.
Aby powiedzieć iż nasz pogląd jest na wydarzenie lub czynność jako coś w trakcie, dostosowujemy słówko to be dla PRESENT, PAST, lub FUTURE, i tworzymy czasy Present, Past, lub Future Progressive. W prostych słowach, używamy w polu czasu słówka to be z cząstką ING.
Aby powiedzieć iż myślimy o sprawach z jakim oznaczeniem w czasie, używamy to have, w polu z formą trzecią, 3RD.
Czasy zawsze przynależą z polem; zawsze są PRESENT, PAST lub FUTURE. Kiedy czasowniki to be bądź to have są częścią we wzorcu czasu, są słówkami pomocniczymi, po angielsku auxiliaries.
Po łacinie słówko auxiliaris znaczyło “wspomagający”, “towarzyszący”. Dziś słówka pomocnicze pomagają nam wyrazić “gdzie” jesteśmy w naszych myślach o czasie: w naszej językowej TERAŹNIEJSZOŚCI, PRZESZŁOŚCI czy PRZYSZŁOŚCI.
To “miejsce, gdzie” jest przenośnią. Mózg nie ma jedynej czy szczególnej części dla myśli. Własna językowa aktywność to najsilniejszy pojedynczy czynnik w łączeniu pracy całego mózgu człowieka (!)
Czasowniki pomocnicze towarzyszą węzłowym. Angielski ma tysiące czasowników zdolnych wiązać frazę i wyrażać aktywność lub czynność, jak to learn, to read, bądź to write.
Symbolizować je nam może lemniskata lub niedookreśloność.
Zanim nie jest, nie wiemy co będzie powiedziane; teksty pismem te nie sá nam z góry znajome. Nasz kolorowy kod dla czasowników węzłowych to ■MALWA.
Kolory mogą pomóc się uczyć, czytać i pisać
Podróż zaczyna się od czasownika, jak w naturalnej nauce. Role posiłkowe są na zielono, a węzłowe jak malwa: zaimki i rzeczowniki niebieskie jak atrament, a jak niezapominajka — tekst uwydatniony. Unikamy czerwieni, bo zwykle niesie preskryptywną opinię o języku. ■Więcej
Spróbujmy Aspektu Progressive w naszym polu Future.
Czas gramatyczny jaki tworzymy to Future Progressive.
Wzorzec Perfect przyjmuje trzecią formę. Kończy się ona na –ED w czasownikach regularnych. Dla nieregularnych końcówką może być –EN.
W polu czasu dla gramatycznej PRZESZŁOŚCI,
tworzy czas Past Perfect.
Pola i rzeka czasu mają i jeszcze inny wzorzec. Gramatyki nazywają go the Simple. Nazwa pochodzi od łacińskiego słówka simplus. Forma ta jest “prosta”, bo może działać bez czasownika pomocniczego.
Czynność bądź aktywność może nie być wcale prosta, simple, a nadal użyjemy Aspektu the Simple:
I love my grammar
(Kocham swoją gramatykę, choć to niełatwe uczucie).
Piszemy nazwy Aspektów z dużej litery. Używamy słówek “simple”, “progressive” oraz “perfect” jako części rzeczownikowych fraz gdzie rzeczownik
― Aspekt ―
jest ■rzeczownikiem własnym.
Słówka Simple, Progressive, Perfect czy Aspekt nie mają żadnego innego niż gramatyczne znaczenia.
Aby postrzegać Aspekt Simple, spróbujmy czasownika to learn. W amerykańskim jest on regularny. Możemy zacząć od pola PAST. Czasowniki regularne przyjmują końcówkę ―ED dla PRZESZŁOŚCI.
W polu PRESENT, trzecia osoba liczby pojedynczej ma cechę “S”.
■ROZDZIAŁ 2 pokazuje formę czasownikową will jak mapuje na PRZYSZŁOŚĆ swoją formą TERAŹNIEJSZĄ.
To czasownik węzłowy mapuje czas gramatyczny w Aspekcie Simple. Możemy sobie ten wzorzec przedstawić z niedookreślonością: cecha —s jest dla pola PRESENT, a forma 2GA dla PRZESZŁOŚCI.
Niedookreśloność zaznacza że czegoś się nie da dokładnie skalkulować, podobnie jak ■PI, π. Matematyczne obliczenie języków naturalnych jest niemożliwe.
Nikt nie ma jak policzyć wszelkich jakie się da pomyśleć fraz czy nawet słów. Jeżeli przypiszemy wartości numeryczne alfabetom, słowom, czy frazom, jesteśmy arbitralni — a nasz kod nie reprezentuje żadnej obiektywnej realności językowej.
REKLAMA
Spring Flowing Colors
Moglibyśmy pomyśleć, żeby utworzyć frazę, trzeba przynajmniej dwóch słówek. Frazy jednak dobrze się mają jako miejsce które tworzymy w swej mowie i języku. Frazy czasownikowe to miejsce dla gramatycznego czasu i jedno słówko to dość dla wzorca Simple.
Zobaczmy językowe mapowanie dużymi literami, dla wszystkich dotąd Aspektów.
Niektóre gramatyki używają etykiety “Continuous” dla “Progressive”. W praktyce jest to ten sam wzorzec i Aspekt. Podróżnicy w gramatyce pozostają przy nazwie Progressive.
Zanotowaliśmy sobie dotąd trzy Aspekty.
Jest w angielskim jeszcze jeden Aspekt. Gramatyki nazywają go the Perfect Progressive. Możemy go poznać w Części 2 podróży. Tu i teraz możemy docenić nieco jasności względem 3.2. OSOBY GRAMATYCZNEJ “YOU”.
■Ten tekst jest też dostępny po angielsku.
3.2. Osoba gramatyczna ‘you’
Angielski zaimek ‘you’ ewoluował w taki sam kształt dla liczby pojedynczej i mnogiej. Rozwój ten nie musi nieść sporu. Człowiek po prostu jest sobą. Nie mamy jak się zamieniać ciałami, na przykład. Wyobraźmy sobie Arystotelesa, gawędzi z Platonem po skoku ze spadochronem. ■Więcej
REKLAMA
Świat może i nigdy nie widział jej oryginalnego pisma, jeśli jej umiejętność została wzięta za nadnaturalną. Zapraszam do Wierszy Emilii Dickinson w przekładzie Teresy Pelka: zwrotka tematyczna, notki o inspiracji greką i łaciną, korelacie z Websterem 1828 oraz wątku arystotelesowskim, Rzecz perpetualna — ta nie zasadza się na czasie, ale na wieczności.
■Wolny dostęp w Internet Archive
■Okładka twarda, 268 stron
■Format elektroniczny
Internet Archive, repozytorium
darmowych ilustracji i tekstów
■Zapraszam do korzystania z materiałów na moim koncie■
Plakaty są także do nabycia w internecie.
NETLOG GRAMATYCZNY TERESY EVY PELKA 